Δευτερεύουσες Προτάσεις στην Αρχαία Ελληνική (B' & Γ' Γυμνασίου)

Οι δευτερεύουσες προτάσεις διακρίνονται σε:

1. Ονοματικές προτάσεις, οι οποίες χωρίζονται περαιτέρω σε:
• Ειδικές
  α) Εισάγονται με τους ειδικούς συνδέσμους: ὅτι, ὡς
  β) Χρησιμοποιούνται ως:
  • αντικείμενο
  • υποκείμενο
  • επεξήγηση
  γ) Παραδείγματα:
       1. Οὗτοι ἔλεγον ὅτι Κῦρος τέθνηκεν.
       2. Οὐ γὰρ ἠγγέλθη αὐτοῖς ὅτι τεθνηκότες εἶεν.
       3. Ταῦτα λέγω, ὡς τὸ παράπαν οὐ νομίζεις θεούς.
• Ενδοιαστικές
  α) Εισάγονται με το ενδοιαστικό μόριο μή, μή οὐ, ὅπως μή
  β) Χρησιμοποιούνται ως:
  

  • αντικείμενο
  • υποκείμενο
  • επεξήγηση

  γ) Παραδείγματα:
       1. Δέδιμεν μὴ οὐ βέβαιοι ἦτε.
       2. Ἐφαίνετο δεινὸν εἶναι μὴ οἱ στρατιῶται δύσνοι ὦσιν.
       3. Ἔστι μάλιστα τοῦτο δέος, μὴ τρέψηται καὶ παρασπάσηταί τι των πραγμάτων.
• Πλάγιες ερωτηματικές
  α) Εισάγονται:
       1. με το εἰ
       2. όταν είναι διμερείς με τα: εἰ - ἤ, εἴτε - εἴτε, πότερον - ἤ, πότερα - ἤ
  ͢͢͢͢     3. με τις ερωτηματικές αντωνυμίες: τίς, πότερος, πόσος, ποῖος, πηλίκος, ποδαπός
       4. με τις αναφορικές αντωνυμίες: ὅς, ὅστις, ὁπότερος, ὅσος, ὁπόσος, οἷος, ὁποῖος, ἡλίκος, ὁπηλίκος, ὁποδαπός
        5. με τα ερωτιματικά επιρρήματα: ποῦ, ποῖ, πόθεν, πῇ, πῶς
        6. με τα αναφορικά επιρρήματα: οὗ, ὅπου, οἷ, ὅποι, ὁπόθεν, ᾗ, ὅπῃ, ὡς, ὅπως
• β) Χρησιμοποιούνται ως:

  • αντικείμενο
  • υποκείμενο
  • επεξήγηση

  γ) Παραδείγματα:
  

       1. Ἐρήσομαι ὅστις ἐστὶν ὁ διδάσκαλος.

       2. Οὔκ ἐστιν ὅπως ἡσυχίαν σχήσει Φίλιππος.

       3. Τοῦτ’ αὐτό απόκριναι, εἰ ἀληθῆ λέγομεν ἤ οὐκ ἀληθῆ.
• Αναφορικές
  α) Εισάγονται με τις αναφορικές αντωνυμίες: ὅς, ἥ, ὅ, ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ, ὅστις, ἥτις, ὅτι, ὁπότερος, ὁποτέρα, ὁπότερον, ὅσος, ὅση, ὅσον, οἷος, οἷα, οἷον, ὁποῖος, ὁποῖα, ὁποῖον, ἡλίκος, ἡλίκη, ἡλίκον, ὁπηλίκοςὁπηλίκη, ὁπηλίκον, ὁποδαπός, ὁποδαπή, ὁποδαπόν
  β) Χρησιμοποιούνται ως:
  • υποκείμενο
  • κατηγορούμενο
  • αντικείμενο
  • παράθεση
  • επεξήγηση
  • επιθετικός προσδιορισμός
  γ) Παραδείγματα:
       1. Ὅστις ἑαυτὸν φιλεῖ μετ’ ἐμοῦ μαχέσθω.
       2. Οὗτός ἐστιν ὅς ἀπέκτεινε τοὺς στρατηγούς.
       3. Τιμωροῦνται καὶ κολάζονται οὕς ἂν οἴωνται ἀδικεῖν.
       4. Ἦν δέ τις, ὅς Φαρναβάζῳ ἐτύγχανε.
       5. Οἷμαι ἂν ἡμᾶς παθεῖν τοιαῦτα, οἷα τοὺς ἐχθρούς οἱ θεοί ποιήσειαν.
       6. Ἔτυχεν ἡ πρύμνα ἐστεμμένη τοῦ πλοίου, ὅ εἰς Δῆλον Ἀθηναῖοι πέμπουσιν.
2. Επιρρηματικές προτάσεις, οι οποίες χωρίζονται περαιτέρω σε:
• Αιτιολογικές: Εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους: ὅτι, διότι, ὡς, ἐπεί, ἐπειδή. Σπάνια εισάγονται και με τους συνδέσμους: ὅτε, ὁπότε, εἰ.
• Τελικές: Εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους: ἵνα, ὅπως, ὡς
• Χρονικές, εισάγονται με:
  1. τους χρονικούς συνδέσμους: ὡς (όταν), ὅτε, ὁπότε, ἐπεί, ἐπειδή, ἔως, ἔστε (μέχρι), ἡνίκα, πρίν
  2. τα χρονικά επιρρήματα: ὁσάκις, ὁποσάκις
  3. τις αναφορικές εκφράσεις: ἐξ’ οὗ, ἐξ’ ὅτου, ἀφ’, ἀφ΄ ὁτου, ἐν ὧ, μέχρι οὗ, ἂχρι οὗ, ἓως οὗ
  4. τις φράσεις ἐπεί πρῶτον, ἐπεί τάχιστα, ἐπειδή τάχιστα, ὡς τάχιστα, οὐ πρότερον ...πρίν, οὐ πρόσθεν ...πρίν
• Αποτελεσματικές: Εισάγονται με τους συμπερασματικούς συνδέσμους: ὥστε, ὡς
• Υποθετικές: Εισάγονται με τους υποθετικούς συνδέσμους: εἰ, ἐάν, ἄν, ἤν 
• Εναντιωματικές: Εισάγονται με τους εναντιωματικούς συνδέσμους: εἰ καί, ἐάν καί, ἄν καί, ἤν καί
• Παραχωρητικές: Εισάγονται με τους παραχωρητικούς συνδέσμους: καί εἰ, καί ἐάν, καί ἄν, καί ἤν